Ilıman iklim bitkisidir.
İki veya çok yıllık, bodur bitkidir.
Çiçekler tek olarak ya da sürgünlerin ucunda salkım şeklindedir.
Çiçek rengi pembe, kırmızı, kestane rengindedir. Boyları 180 cm olabilmektedir.
Hatmi çiçeği tıbbi bitki olarak ta değerlendirilmektedir. Hatmi çayı, kışın geçmeyen kronikleşen öksürüklerde kullanılabilmektedir. Ihlamura alternatif olabilecek bir bitkidir. Hatmi çiçeği hem ilaç sanayinde hem de şarapçılıkta boya ürünü olarak kullanılmaktadır.
Tohumla üretilir. Tohumlar 18 0C‘de üç hafta çimlenme yeteneğine sahiptir.
Çelikle de üretimi yapılır. Yaşlı fidanların ilk çiçekleri açar açmaz çelik alınabilir.
Güneşli, sıcak, rüzgâr almayan yerlerden hoşlanır.
Killi ve besince zengin renajı iyi topraklardan sever.
Park ve bahçelerde yaz çiçekleri arasında küçük gruplar halinde kullanılır. Bahçede göze çirkin görünen alanların kapatılmasında kullanılabilir.
2. CAMPANULA ( ÇAN ÇİÇEĞİ)
Çan çiçekleri tek yıllık, iki ya da çok yıllık olanları da vardır. 300 den fazla çeşidi bulunmaktadır. Çan çiçeklerinin 5 – 10 cm ya da 30 – 40 cm bodur, 60 – 80 cm orta boylu ve 120 – 150 cm boylu olanları vardır. Çiçekleri çan şeklindedir.
Çiçekler sürgün ucunda yer alır ve başak dizilişlidir. Çiçekler pembe, beyaz, mavi renkli olabilir. Mayıs ve ağustos ayları arasında çiçeklenir.
Tohumla çoğaltılabilir. Tohumdan elde edilen fideler sonbaharda uygulama yerlerine şaşırtılır. İki yaşına basan bitki mayıs ayında çiçek açar ve ağustos ayına kadar çiçekli kalır.
Kış dönemini korunaklı bir yerde geçirmeleri uygun olur.
Yıllık çeşitlerin üretiminde; tohumlar, mart ve nisanda çürümüş bitki parçacıkları, iyi yanmış gübre ve dere kumu karışımı toprak harcına ekilir. İki yıllıklarda ise; tohumlar, yıllık çeşitlere göre daha geç atılır. Mayıs ve eylül arasında tohum atılabilir. Oluşan fideler ertesi ilkbaharda çiçek açar.
Çok yıllıklarda ise; tohum, çelik, pinç ve kök parçaları kullanılarak üretim yapılabilir. En çok kök parçalarından yararlanılarak üretim yapılır.
İyi gelişebilmeleri için kumlu – tınlı toprakları tercih eder. Güneşli – yarı gölge kesimleri sever. Köklerinin nemi bulduğu yerlerde çiçek açar.
Grup ya da bordür bitkisi olarak kullanılabilir. Çan çiçekleri genellikle yeşil çimenlerin orta ve köşelerinde yapılan bölümlerine dikilir. Güneşten hoşlandığı için gölgeli duvar kenarlarında gelişemez.
3. TESBİH (KANA)
Ülkemizde yaklaşık olarak 60 türü bulunmaktadır.
Otsu, yumrulu (rizomlu) bir bitkidir.
Donlardan kolay etkilenir.
Haziran aylarından sonbahar kadar çiçekli kalır.
Yaklaşık 1 metre boy yapar. Parlak pembe, turuncu, kırmızı, sarı çiçek açar. Kırmızı – yeşil renkte ve geniş yaprakları vardır. Tohumları sert, yuvarlak ve siyah renkli tesbih tanesi gibidir. Tohumlarıyla, çelik ve rizomların ayrılması ile üretilir.
Tohumlar sonbaharda toplanır. Tohumlar 1 – 2 mm törpülenerek kabuğu inceltilir. 4 – 5 gün sıcak suda bekletilir. Şubat ve ya mart ayında ekimi yapılır. Çimlenme gerçekleştikten sonra bitki 8 – 10 cm boya gelince şaşırtılır.
Her çeşit toprakta rahatlıkla yetişebilmektedir. Ancak kumlu ve gübreli topraklardan daha çok hoşlanır. Soğukların başlamasıyla birlikte toprak üstü kısmı donar. Bozulan bu kısım kesilir. 2 – 3 hafta sonra sökümü yapılır. Dikim zamanına kadar korunaklı bir yerde saklanır. Bol güneş ve su sever.
Park ve bahçelerde gruplar halinde veya kitlelerin etrafında, arasında kullanılır. Don tehlikesi atlatıldıktan sonra rizomları nisan – mayıs aylarında 40 – 50 cm aralıkla, 10 – 15 cm derinliğe dikilir.
4. AYNISEFA (CALENDULA) ya da PORTAKAL NERGİSİ
Ege, Akdeniz sahil kesiminde kış aylarında soğuk seralarda, diğer zamanlarda açıkta yetiştirilir. Çok yıllık veya tek yıllık otsu yapıdaki bitkilerdir.
Tohum ekimi doğrudan bitkinin kalacağı yere yapılır. Poşetlere ekim yapılacaksa her poşete 1–2 adet tohum gelecek şekilde yapılmalıdır. Ayrıca her sene aynı yere kendinden dökülen tohumlarla üremeleri mümkündür.
Ege ve Akdeniz kıyı şeridinde açıkta yetiştiriciliği yapılabilmektedir.
Güneşli alanlardan hoşlanır. Havadar yerleri sever.
Kireçli, tınlı topraklarda iyi gelişir.
Bahçe ve parklarda büyük bordürler teşkil eder. Kesme çiçekçiliğe elverişlidir.
Aynısefa bitkisi bir diğer ismi ile nergiz çiçeği veya portakal nergizi calandula ilaç yapımında kullanılan bir bitkidir.
Halk arasında bilinen faydaları: Adet dönemi ağrılarını bastırır, Kas spazmlarına iyi gelir, boğaz ağrısı ve üst solunum yolları rahatsızlıklarına faydalıdır. Mide ülseri gastrit gibi rahatsızlıklarda iyileştirici etkisi vardır. Mantar ve cilt hastalıklarında topikal olarak kremi veya çiçeğinin suyu kullanılır. Zor iyileşen yaraların ve varisin tedavisinde de fayda veren bu bitki ayrıca, Hemoroid göz kapağı rahatsılığı konjuntivit için rektumda proctutis için anal fissür için kullanılmaktadır, iltihabı azaltıcı etkisi mevcuttur.
Süs bitkisi olan kadife çiçeği ile karıştırılmamalıdır.
5. MİNE ÇİÇEĞİ (Verbena officinalis)
Çok yıllık, yayılıcı, dayanıklı ve otsu bir bitkidir. Yaşam süresi en az 3 sene olan çok yıllık bitkiler, birçok doğal ekosistemde yaygındır.Tüylü, koyu yeşil yapraklara sahiptir.
Ekim zamanı Mart ayıdır. Temmuz – Eylül ayları arasında çiçek açar.
Kırmızı, beyaz, mor, eflatun, mavi, pembe gibi renkleri mevcuttur.
Bahçesinde çim eksikliği olanlar için çok güzel yer örtücüdür. Bahçenizin her yerinde yetiştirebilirsiniz. Fide halinde bahçenize dikin. Ancak alacağınız fidenin olabildiğince az çiçekli olmasına dikkat edin.
Mine çiçeğinin bir diğer adı da “Unutma Beni” çiçeğidir. Hikayesi de buradan gelir. Anlatılana göre Tuna Nehri kıyısında bir şövalye ve sevgilisi yürüyüşe çıkarlar. Bu esnada ise nehir kenarında, sulara kapılıp gitmek üzere olan mavi bir çiçek görürler. Kız bu çiçeği ister. Sevgilisinin çiçeği arzu etmesi üzerine de mavi çiçeği almaya çalışan şövalye, nehrin sularına kapılır. Fakat nehrin sularına kapılmadan önce son bir hamleyle çiçeği alır ve sevgilisine doğru atar. Ona ‘vergissmeinnicht!’ diye haykırır. Bunun manası “Unutma Beni”dir.
Mine çiçeği, bahçe duvarları dekorasyonunda ya da çitleri örtmekte kullanılabilir. Bahçeler ve saksılar için idealdir. Bu bitkinin yaprakları yemeklerde ya da çiğ olarak salatalarda kullanılabildiği gibi çay olarak tüketilebilmektedir.
