Toprak; tarımın temelini oluşturan, geri kazanımı çok zor ve yerine başka bir şeyin konulması neredeyse mümkün olmayan ve aynı zamanda canlı, dinamik ve üç boyutlu çok değerli bir varlıktır.
Besin maddelerinin hemen hemen tamamına yakınının elde edildiği toprak, tarımsal üretimin vazgeçilmez bir unsurudur ve yeterli önlemlerle korunamadığında yitirilebilen kaynaklardandır. Toprağın 1 cm'si yaklaşık 250 yılda oluşmaktadır. Verimli tarım topraklarının oluşum süreci ise hızlandırılamamaktadır.
Toprağın fiziksel ve kimyasal özellikleri, organik madde miktarı ve organik maddenin durumu, toprakta yaşayan canlılar, toprak içindeki ayrışma ve yeniden oluşum olayları dinamik ve kendi içinde dengeli bir ekolojik sistem oluşturmaktadır.
Bu dinamik sistemdeki bitki besin maddelerinin bulunuşunun şekli ve bitkiler tarafından alınabilir durumdaki miktarları çok önemlidir. Diğer bir deyimle toprağın bitki besin maddesi kapasitesi toprağın verimliliğinin önemli ölçülerinden biridir. Toprağın, yetiştirilen ürünlerin ihtiyacını karşılayamadığı zaman gübreleme yapılması zorunlu hale gelmektedir.
Uygun gübreleme için toprak ve bitki tahlillerine ihtiyaç duyulur. Toprak tahlillerinde, bitkinin topraktan kaldırdığı ve toprakta kalan besin maddeleri dikkate alınır. Bitki tahlilleri ise bitkilerin beslenme durumlarının tespiti için gereklidir.
Gübreler :
1. Organik Gübreler
- Hayvansal Gübreler
- Bitkisel Gübreler
- Mikrobiyolojik Gübreler
2. Ticari Gübreler
İçeriklerine Göre
- Azotlu gübreler
- Fosforlu gübreler
- Potasyumlu gübreler
- Kompoze gübreler
- Kalsiyumlu gübreler
- Magnezyumlu gübreler
- Kükürtlü gübreler
- Mikro element gübreleri
Kullanım Şekillerine Göre
- Yaprak Gübreleri
- Taban Gübreleri
- Damla Sulama Gübreleri
- Toprak Yüzeyine Uygulanan Gübreler
- Kontrollü Salınan Gübreler
- Yavaş Salınımlı Gübreler
Fiziksel Şekillerine Göre
- Katı
- Sıvı
- Gaz
3. Organomineral Gübreler
Organik maddelerle minerallerin belirli oranlarda bir araya gelmesiyle oluşan bitki besin elementi grubudur.
Gübrelerin Verilme Zamanı
Gübrelerin toprağa verilmesi ile bitkilerin bunlardan faydalanması arasında belirli bir süre geçmektedir. Bunun için azotlu gübrelerin dışında kalan gübrelerin toprağa gömülerek veya kök bölgesine yakın olarak verilmeleri gerekir.
Azotlu gübreler 1-2 haftada kök bölgesine ulaşır.
Potasyumlu gübrelerde ise bu süre 12-15 ay arasındadır.
Fosforlu gübrelerde ise hareket hemen hemen hiç yoktur.
Bu yüzden N, P ve K’ lu gübreler gerek verilme şekli ve gerekse verilme zamanları bakımından farklılıklar gösterir.
Fosforlu ve potasyumlu gübreler toprakta hareket etmediklerinden yaprak dökümünü takiben derine verilmelidir.
Gübrelerin Verilme Şekli
Gübreler genellikle EL veya MAKİNE ile toprağın üstüne SERPİLEREK verilmekte ya da tohum veya bitkiden belirli uzaklıklarda olmak üzere çizgi halindeki bir BANDA veya bitki etrafındaki OCAĞA verilmektedir.
Şekil 1. Fosforlu, Potaslı ve Organik Gübreler daire şeklindeki hendeğe verilerek üzeri toprakla kapatılır.
Şekil 2. Meyve ağaçlarına verilen fosforlu, potasyumlu ve Organik gübreler toprak yüzeyinde bırakılmamalı, kök derinliğine gömülmelidir.
Bitki Besin Elementlerinin Noksanlık Belirtileri
Bitkilerin özelliklerine göre besin maddelerinin noksanlıkları her bitkide farklı belirtiler ile kendini gösterir. Ancak noksanlık belirtileri değerlendirilmeden önce; herhangi bir hastalık ve zararlı etkisi, nem, asitlik, bazlık, sıcaklıktan kaynaklanan renk değişimleri tesbit edilmelidir.
Yaygın olarak görülen bitki besin maddesi noksanlık belirtileri :
- Azot noksanlığında Önce alttaki yaşlı yapraklarda yaprağın tamamında sararma görülür, daha sonra diğer yapraklar sararır, bitkiler bodur kalır. Azot fazlalığında yeşil aksam daha koyu olur, bitkilerin gelişme dönemi uzar, bitki dokusu gevrekleşir, hastalıklara yakalanma oranı artar.
- Fosfor noksanlığında, yaşlı yapraklar koyu yeşil, mor ve bronz ve erguvani renk alır, bitkiler geç çiçek açar, çiçek sayısı az olur.
- Potasyum noksanlığında, yaşlı yaprakların uç kısımları ve kenarları önce sararır, daha sonra koyu kahverengine döner, ilerleyen dönemlerde yapraklarda kurumalar gözlenir ve diğer yapraklarda da benzer belirtiler ortaya çıkar.
- Kalsiyum noksanlığında, yaprak uçları sararır ve kıvrılır. Büyüme noktalarında şekil bozuklukları ve kurumalar gözlenir, meyvelerin dip kısımları kararır.
- Magnezyum noksanlığında, önce yaşlı yaprakların damar aralarında sararmalar gözlenir. İlerleyen aşamalarda yapraklarda kurumalar ve kararmalar oluşur.
- Demir noksanlığında, önce orta ve genç yaprakların damar aralarında sararmalar gözlenir. İlerleyen noksanlıkta yaprakta en ince damarlar bile yeşil kalırken diğer taraflar sarı olur. Demir ve Magnezyum noksanlığı belirtileri benzerlik gösterir. Ancak, demir noksanlığı genç ve orta yapraklarda, magnezyum noksanlığı ise yaşlı yapraklarda gözlenir.
- Bakır noksanlığında, önce genç yaprakların uçları sararır, sonra bu yapraklar kıvrılır, şekilleri bozulur ve kururlar. Bitkide bodur büyüme gözlenir, meyveler çatlar, olgunlaşmadan dökülme görülür.
- Mangan noksanlığında, önce genç yapraklarda damar arası sararmalar gözlenir. İlerleyen safhalarda yaprak kırışık, kıvrık ve benekli görünüm kazanır.
- Çinko noksanlığı önce genç yapraklarda gözlenir. Yeşilini koruyan yaprakta damar araları sararır, hatta beyaza döner. Sürgün uçlarında boğum araları kısalır. Yapraklar sık gözlenir ve küçük kalır.
- Bor noksanlığında, büyüme uçları ölür, bitkiler bodur kalır. Genç yapraklar büzülüp kıvrılır, yapraklar mavimsi yeşil bir renge dönüşür. Bitki çalılaşmış bir görünüm alır, meyvede öz çürüklüğü kendini gösterir.
Minimum Yasası
